Lịch vạn niên (Perpetual Calendar) là một trong những đại diện thuộc top các tính năng Complication hàng đầu trên đồng hồ cơ khí, được xếp chung với những chức năng ấn tượng khác như Tourbillon hay Minute Repeater,... Đây là chức năng đặc biệt thường chỉ xuất hiện trên các dòng sản phẩm Grand Complication, của những thương hiệu danh tiếng trên thế giới, bởi nó sở hữu một cấu trúc hết sức phức tạp và cũng có thể coi là phức tạp nhất trong ngành chế tác đồng hồ cơ.
Nguyên lý hoạt động của tính năng Lịch vạn niên
Theo thiên văn học, trái đất sẽ mất chính xác là khoảng 365,2422 ngày (tức là 365 ngày, 5 giờ, 48 phút và 45 giây) để quay hết một vòng mặt trời. Vì vậy, cứ 4 năm một lần ta phải thêm 1 ngày vào lịch Gregorian (365 ngày/năm) để cân bằng các tháng trong năm dương lịch. Nếu không chúng ta sẽ mất sáu tiếng mỗi năm và sau 25 năm, lịch của chúng ta sẽ bị hụt khoảng sáu ngày. Do đó, vào năm nhuận, trong tháng 2 sẽ có 29 ngày thay vì 28 ngày. Cách điều chỉnh này sẽ giúp giảm trừ các sai số về mùa vụ, ngày lễ, các cột mốc quan trọng trong lịch sử.
Thông thường, đồng hồ sẽ có 2 dạng chỉ báo lịch giúp chúng ta theo dõi thứ, ngày, tháng trong năm, đó là Lịch thường niên (Annual Calendar) và Lịch vạn niên (Perpetual Calendar). Về cơ bản, đồng hồ chỉ báo Lịch thường niên và Lịch vạn niên khá giống nhau. Tuy nhiên, với Lịch thường niên, nó chỉ có thể nhận biết các tháng có đủ ngày, mà không phân biệt được giữa năm nhuận và năm thường, nên chúng ta sẽ phải cài đặt lại ngày cho chúng mỗi năm 1 lần vào cuối tháng 2 (hoặc đúng hơn là ít nhất là 3 lần mỗi 4 năm, bởi năm nhuận thì chúng ta sẽ không cần phải điều chỉnh lại nữa).
Trong khi đó, với những chiếc đồng hồ sở hữu chức năng lịch vạn niên, cơ chế của lịch này cho phép đồng hồ tự nhận biết và điều chỉnh chính xác thứ, ngày, tháng, và lịch tuần trăng trong năm, bao gồm cả những tháng có 28, 30 và 31 ngày, đặc biệt là ngày 29/2 trong năm nhuận. Điều này giúp cho chiếc đồng hồ chỉ phải điều chỉnh lại một lần duy nhất trong khoảng một thế kỷ (Lý do là bởi, theo quy tắc lịch Gregorian: những năm kết thúc bằng 00 phải chia hết cho 400 để được tính là một năm nhuận. Mà hầu hết các lịch vạn niên đều không tính đến điều đó, nên sau 1 thế kỷ, thì sẽ có sự biến động nhẹ về năm nhuận và năm thường). Thời gian gần nhất cho việc này được dự đoán là vào ngày 1 tháng 3 năm 2100.
Bí quyết đến từ bộ chuyển động phức tạp
Để làm được kỳ tích vô cùng ấn tượng của lịch vạn niên là sự góp mặt của một bộ máy cơ học với cấu tạo từ 100 đến hơn 200 thành phần cơ khí. Bộ chuyển động lịch vạn niên hình thành trên nền tảng của một dạng bộ nhớ cơ học ghi lại thời gian khoảng 1461 ngày, hoặc bốn năm. Nó được phát triển dựa trên bộ chuyển động cơ học bình thường và sử dụng thêm bánh xe ngày (date wheel) với các rãnh có hình dạng khác nhau để tương ứng với các tháng 30, 31, 28 hoặc 29 ngày, tất cả được đồng bộ hóa với một đòn bẩy vĩnh viễn. Trong hầu hết các trường hợp, tháng hai rắc rối sẽ có bánh xe nhỏ hơn của riêng nó bên dưới bánh xe chính.
Chúng được “lập trình” ở tầng cơ bản nhất là giả định tất cả các tháng đều dài 31 ngày. Tiếp theo, đối với những tháng có ít ngày hơn, cơ chế sẽ tự động bỏ qua các ngày còn dư lại và tự đặt mình vào ngày đầu tiên của tháng kế tiếp.
Và đến đây, chúng ta có thể khẳng định chắc chắn rằng, Perpetual Calendar hay Lịch vạn niên xứng đáng với ngôi vị là một kiệt tác hàng đầu của những bậc thầy chế tác đồng hồ cơ khí. Và đó cũng chính lý do, vì sao mà những cỗ máy thời gian nếu được trang bị tính năng này sẽ luôn có giá trị rất cao đến vậy.
